ĐƯỜNG LỐI THÁNH PHANXICÔ ASSISI ĐI THEO CHÚA KITÔ

 Đức Kitô mà thánh Phanxicô noi theo là Đức Kitô trong nhân tính của Ngài. Tình yêu thúc đẩy ngài sống như Chúa đã sống, một cách thật sát. Kết quả là ngài hoàn toàn huỷ bỏ được "tinh thần xác thịt", được chi phối hoàn toàn bởi "Tinh thần của Chúa". 

Nhờ tinh thần này, con người sẽ tràn ngập Thiên Chúa, sẽ tìm được sự thống nhất cho cuộc sống và tính đơn sơ trong sáng.

                             THIÊN CHÚA LÀM NGƯỜI

Trong đời sống tu trì của thánh nhân, ta thấy nổi bật hình ảnh Chúa làm người. Nền đạo đức thời tiền bán Trung cổ, kể từ thánh Bênađô trở đi đã khám phá được khía cạnh nhân loại nơi Chúa Giêsu.

 Đây là sự kiện mà người tín hữu suy niệm một cách say mê, sốt sắng: Chúa Cứu Thế đã sống nghèo nàn, hèn mọn, bị khinh dể và bị ruồng bỏ, đã rao giảng Tin Mừng cho dân chúng, nhất là cho người nghèo khổ; đã phục dịch tất cả mọi người, nhưng ưu tiên là người bệnh tật hèn yếu; Người đã đến với mọi người không trừ ai, tìm kiếm từng kẻ có tội, chịu đau khổ và tử nạn cho nhân loại. 

Đó là những nét trổi bật trong bức hoạ mới mẻ về Chúa Kitô, đáp ứng được nhu cầu đạo đức của người tín hữu thời ấy một cách đặc biệt. Họ cảm thấy hạnh phúc khi nghĩ đến Chúa đã trở nên anh em của mình.

 

                      

            TÌNH YÊU LÀ KHỞI ĐIỂM VÀ CÙNG ĐÍCH

Bức hoạ Chúa Kitô nói trên cũng đã ảnh hưởng sâu xa đến thánh Phanxicô. Bởi thế, ngài đã "thực nghiệm" các bài tường thuật của Phúc Âm theo một đường lối hoàn toàn mới mẻ và độc đáo: trong tình yêu.

 Bởi thế, đối với ngài, cái đã qua trở thành hiện tại, "không phải vì nhu cầu thích cái thực tế, nhưng vì lòng sùng kính thường nhật thúc bách". Ở đây, có thể nhắc tới hang đá ngài làm tại Greccio, đã diễn lại cách đơn sơ và sống lại một cách sâu sắc biến cố xưa xảy đến ở Bêlem. 

Cũng nên nhắc đến lòng sùng kính của thánh nhân đối với sự thương khó Chúa: ngài đã cùng chung khổ với Chúa chịu nạn đến nỗi đã được in năm dấu thánh trên mình.

 Sau hết, cũng vì thế, nên đối với Phanxicô, các bài tường thuật của Phúc Âm trở thành một "thực nghiệm" hiện tại tuy vừa giữ được tính chất siêu nhiên, vừa đầy tính chất nhân loại. 

Tình yêu của Thiên Chúa biểu lộ ra trong mầu nhiệm nhập thể và trong cuộc đời Chúa Kitô, tình yêu đó nung đốt Phanxicô đến nỗi ngài không còn biết làm gì hơn là đi theo Chúa trong tình thương mến.

 Bởi ngài tin chắc cuộc đời Chúa Kitô là con đường biểu lộ cụ thể tình yêu Thiên Chúa đối với loài người. Bởi vậy đối với ngài, con đường dẫn nhân loại đến tình yêu Chúa Cha, chính là cuộc đời Đức Kitô. Vì thế Phanxicô đem hết lòng mến yêu bắt chước cuộc đời Chúa trong từng nét, từng điểm, một cách cương quyết và đơn sơ, vượt qua mọi lý luận.

 Ngài chấp nhận toàn bộ Phúc Âm, không thêm bớt, gia giảm. Nhờ đó, cuộc đời ngài đã phản chiếu cuộc đời Chúa Kitô, và người đương thời đã coi thánh nhân như một Đức Kitô mới.

 Ngài phản ánh sự thánh thiện của Chúa, như lời Cêlanô, người đầu tiên đã viết truyện ký Phanxicô: "Tôi tin rằng thánh Phanxicô là tấm gương phản chiếu sự thánh thiện của Chúa và là hình ảnh sự toàn thiện của Người" (2Cel 26).

Vậy đường lối Phanxicô theo chân Chúa có đặc điểm này là phát xuất từ Tình yêu và dẫn về Tình yêu. Bởi thế, thánh nhân yêu mến Chúa Giêsu Kitô là Đấng đã sinh xuống làm người để cho ta là anh em của Người được trở nên con cái Chúa Cha. 

Tình yêu của loài người đáp lại tình yêu Thiên Chúa: đó là nét tiêu biểu trong cuộc đời thánh Phanxicô, và cũng là đặc điểm của cách thức Phanxicô theo chân Chúa.

                          ĐI THEO VẾT CHÂN CHÚA KITÔ

Bằng cuộc sống và lời giảng dạy, thánh nhân đã vạch đường lối ấy cho con cái ngài làm lý tưởng. Chúa đã sống thế nào, Phanxicô muốn sống thế ấy, và các anh em cũng phải sống như vậy.

 Không ai diễn tả lý tưởng Phan sinh một cách rõ ràng và sâu sắc bằng thánh nữ Clara, đồ đệ trung thành nhất của Phanxicô:

"Con Thiên Chúa đã trở nên con đường cho ta đi theo; con đường ấy, thánh phụ Phanxicô, môn đệ yêu dấu Chúa, đã dùng lời nói và việc làm mà chỉ cho ta".

Phanxicô luôn luôn nhắc nhở anh em nhắm lý tưởng đó:

"Luật và đời sống anh em là: sống vâng phục, khiết tịnh và không có của riêng, và tuân giữ đạo lý cùng bước theo vết chân Đức Giêsu Kitô, Chúa chuúng ta" (Lksd 1).

Để không ai còn hồ nghi về cách thức mình muốn hiểu đời sống theo Phúc Âm như thế nào, Phanxicô thích dùng câu: "bước theo vết chân Chúa" (Sequi vestigia ejus), như Thánh Kinh quen dùng. Các anh em cũng phải bắt chước đúng hệt kiểu sống này, phải đặt vết chân mình vào vết chân Chúa.

 Họ phải bắt chước có thể nói là "từ chương", không cần giải thích. Luật và đời sống họ là "Lời Chúa, đời sống, giáo lý và Tin Mừng của Người" (Lksd 22). "Hỡi anh em, chúng ta hãy nhìn ngắm vị mục tử nhân lành đã chịu khổ hình thập giá để cứu độ đoàn chiên. Đoàn chiên Chúa đã đi theo Người trong gian khổ và bách hại, tủi nhục và đói khát, trong bệnh tật và thử thách cùng bao nỗi đắng cay khác; nhờ vậy, họ được Chúa cho sống muôn đời" (Hn 6).

Vậy, anh em phải luôn luôn đặt cuộc đời Chúa ra trước mặt mình, làm cho đời mình nên giống đời Chúa.

                TINH THẦN CỦA CHÚA VÀ XÁC THỊT

Ai trung thành đi theo vết chân Chúa, bắt chước đời Người mà không thêm bớt, kẻ ấy sẽ được Tinh thần Chúa sống động trong mình, sẽ làm cho cuộc đời và hành động Chúa phản chiếu lại trong đời sống mình như trong một bức hoạ mới. "Tinh thần của Chúa" đó là đỉnh cao và một phần nào cũng là kết quả của cuộc đời dâng hiến. Ta có thể coi đó là nòng cốt tư tưởng và thái độ sống đạo của thánh Phanxicô.

Tinh thần Chúa phải lướt thắng tinh thần xác thịt, hay (nói theo kiểu mới) tinh thần của cái tôi ích kỷ. Thánh nhân đã bàn về điểm này trong Luật dòng, trong các thư từ và lời khuyên răn anh em. Hai ý niệm song hành này- Tinh thần Chúa và tinh thần xác thịt- chắc chắn là một trong những chìa khoá quí báu giúp ta hiểu bản chất và tinh thần dòng Anh em Hèn mọn. 

Qua nếp sống bề ngoài, Phanxicô đã bắt chước Chúa một cách gần như nô lệ và đòi hỏi anh em làm như thế, đến nỗi nhiều lúc ta có cảm tưởng ngài diễn một trò chơi nghiêm trang và thánh thiện (một trò chơi chứng tỏ Phanxicô là một nhà thơ có óc tưởng tượng linh hoạt và phong phú lạ thường). 

Tuy thế không phải là ngài bắt chước một cách hời hợt bên ngoài; ngay cả đời sống ngài là một trò chơi (theo nghĩa cao đẹp nhất), qua đấy việc đi theo Chúa biến thành việc bắt chước Chúa, cùng sống với và như Chúa. Nhưng Phanxicô cũng nhấn mạnh rằng việc bắt chước Chúa trong nếp sống bên ngoài phải tạo cho môn đệ Chúa một tâm trạng mới. Theo Phanxicô hiểu, trong mỗi một môn đệ Chúa, phải sống động một tinh thần hoàn toàn mới mẻ và ngài gọi nó là "Tinh thần của Chúa"- Spiritus Domini- hay tinh thần Thánh Kinh. Trên đường đi theo Chúa Kitô cách vô điều kiện, khi tác phong Phúc Âm đã chiến thắng xác thịt, lúc đó Tinh thần Chúa Kitô đến chiếm đoạt trọn vẹn người tín hữu.

                   HẬU QUẢ CỦA TINH THẦN CHÚA

Căn cứ vào những điều Phanxicô nói về Tinh thần của Chúa, ta có thể quảng diễn ý niệm xúc tích đó như sau:

Ai có Tinh thần Chúa và để nó hành động trong mình, sẽ không còn suy nghĩ theo mực thước thông thường người đời nữa. Kẻ ấy sẽ không nhìn và đánh giá thực tại cuộc sống theo tinh thần thế tục, bằng cái tôi ích kỷ; trái lại nhờ Tinh thần Chúa, tất cả mọi liên hệ và cảnh huống cuộc đời đều được đặt lại trên nền tảng Phúc Âm, được nhìn và đánh giá bằng chính cặp mắt Chúa Kitô.

Qua những tư tưởng trên, ta thấy sự đòi hỏi của con đường đền tội Phan sinh rộng rãi như thế nào, vì đền tội ở đây được hiểu theo nghĩa sâu xa của Phúc Âm là: trở dạ, đổi hướng lòng (metanoia).

Những giá trị hoàn toàn khép kín trong phạm vi tự nhiên đều bị biến đổi bởi Tinh thần Chúa, tuy rằng trong thực tế những nền văn minh Kitô giáo đã xây dựng một nền nhân văn tự lập, trái với Phúc Âm và tám mối phúc thật. Vì ở đây người ta tìm cách thực hiện những đòi hỏi gắt gao, "ngược đời" của Phúc Âm một cách nghiêm chỉnh, không nhân nhượng, và đem tư tưởng, đời sống, hành động theo kiểu mẫu Phúc Âm thay thế vào cái tôi ích kỷ, kiêu căng của loài người. 

Cũng vì thế mà nơi những người làm được như thế mầu nhiệm cứu thoát mở rộng ra trước mọi tạo vật. Giải thoát khỏi cái tôi ích kỷ, cái giá trị tự nhiên sẽ được đặt lại đúng chỗ và lấy lại được vẻ đẹp mà Chúa đã ban cho chúng và phải qui về Chúa.

 Ai đã dùng Tinh thần Chúa chiến thắng cái tôi, sẽ chiếm đoạt lại thế gian và mọi sự trong trật tự nguyên thuỷ Chúa đã an bài, và bởi đó, sẽ khám phá ra cái bản chất sâu thẳm của chúng. 

Cũng vì thế mà Phanxicô đã gần gũi tạo vật đến nỗi lắm lúc ta có cảm tưởng như trạng thái địa đàng đã diễn lại trong đời ngài. Khi Phanxicô không muốn gì cho riêng mình nữa, thì tạo vật trở nên bậc thang dẫn ngài tới Chúa.

Ta thấy điều mà Phanxicô sống và đòi hỏi là con người mới, con người thuộc về Chúa Kitô. Trên con đường đi theo Chúa, nhờ Tinh thần Chúa nuôi dưỡng, con người ấy tiến tới hoàn thiện thuộc về Chúa và tham dự vào sự sống Người. Bởi thế, Phanxicô đã có thể viết:
"Những anh chị em nào thực hành như thế và kiên trì đến cùng, thì Thánh khí Chúa sẽ ngự xuống trên họ và biến họ thành ngôi nhà và chốn cư ngụ của Người."

 Họ là bạn trăm năm, khi linh hồn đầy đức tin của chúng ta được Chúa Thánh Thần liên kết với Chúa Giêsu Kitô. Chúng ta là anh chị em của Người khi chúng ta thực hiện ý Cha trên trời. Chúng ta là mẹ của Người khi chúng ta cưu mang Người trong tâm hồn và thể xác , bằng cách yêu mến Người và gìn giữ lương tâm trong trắng và chân thành; chúng ta sinh Người ra bằng hành vi thánh thiện nhằm nêu gương sáng cho kẻ khác" (thư gửi các tín hữu, câu 48-53).

Những dòng này nói lên một cách tài tình tư tưởng căn bản của đời sống Phan sinh. Ai đã lấy Tinh thần Chúa mà chiến thắng cái tôi ích kỷ tức là "tinh thần xác thịt"  đều được tràn ngập Thiên Chúa, sống mật thiết với Chúa Ba Ngôi.

 Ai đã tuỳ sức mình dẹp bỏ được mọi vướng trở, lo lắng bận bịu sự đời, đều được tự do nẩy nở trong chiều hướng tình yêu phát xuất từ Thiên Chúa. Họ sẽ thờ phượng Chúa với cõi lòng thanh sạch và được Chúa Ba Ngôi ngự trị trong mình. 

Bởi những kẻ sống nhờ Tinh thần Chúa và hành động theo Tinh thần ấy, sẽ không còn sống cho mình nữa mà hoàn toàn cho Chúa; họ đứng hẳn về phía Chúa, lấy Người làm tiêu chuẩn xây dựng vũ trụ và nhân sinh quan của mình.

Họ là người của "thánh đức đơn sơ" (sancta simplicitas), đã dứt bỏ được mọi mối chia rẽ của cuộc sống. Cũng không lạ, tính cách phức tạp gây nên bởi mối liên hệ giữa cái tôi ích kỷ với tha nhân và sự vật, sẽ không còn nữa, nhưng sẽ tìm lại được sự đơn sơ nguyên thuỷ trong ánh sáng Chúa chiếu soi. 

Phải, con người "đơn sơ" đã bước vào trong mầu nhiệm Chúa Ba Ngôi, mầu nhiệm ấy tựu trung là một thực nghiệm về tình yêu đơn giản của Thiên Chúa. Bởi đó, con người của "thánh đức đơn sơ" nhất thiết trở nên con người chí ái (séraphicus). Mà quả thực, đó là trường hợp Phanxicô xưa.

                     

  Luật Dòng Phan Sinh Tại Thế .

                  Chương II .

               Cách thức sống .

Điều 4. Luật và đời sống của anh chị em Phan sinh tại thế là:tuân giữ Phúc âm của Đức Giêsu Kitô,Chúa chúng ta ,theo gương Thánh Phaxicô Assisi ,Đấng đã chọn Đức Kitô làm nguồn cảm hứng và trung tâm đời sống của mình trong tương quan với Thiên Chúa và loài người (6)

Đức Kitô ,quà tặng tình thương của Chúa Cha,là con đường dẫn tới Chúa Cha,là sự thật mà Chúa Thánh Linh dẫn đưa chúng ta vào,là sự sống mà chính Người đã đến để ban dồi dào cho chúng ta(7)

Trên hết mọi sự anh chị em Phan sinh tại thế hãy thấm nhuần việc đọc Phúc Âm thường xuyên bằng cách đi từ Phúc Âm đến cuộc sống và từ cuộc sống đến Phúc Âm.(8)